Komentarz aktualny

Nowa strategia walki z pandemią SARS-CoV-2, zapowiedziana w komentarzu do poprzedniego wydania „Medium”, polegająca na włączeniu w proces lekarzy rodzinnych, rodzi się w bólach. Niestety, jak to zwykle bywa, zaskoczono samych zainteresowanych: najpierw wprowadzając zmiany ustawowe, a potem rzucając uczestników systemu na głęboką wodę. Bo przecież po włączeniu w walkę z COVID-19 POZ konieczne było uaktualnienie wszystkich dotychczasowych procedur. Na to zamieszanie nakłada się niestety gwałtowny wzrost liczby przypadków dodatnich. Celowo nie napisałem: chorych, bo po doniesieniach, że pacjenci bezobjawowi nie są aż takim zagrożeniem – skrócono czas kwarantanny oraz izolacji i, co najważniejsze, przestano uzależniać decyzje o wyzdrowieniu od konieczności jej potwierdzania ujemnymi wynikami badania molekularnego RT-PCR. Generalnie chodziło też o to, żeby powoli odzwyczajać się od testów i badać tylko osoby objawowe, ale wyszło – jak zawsze: podaż usług jest duża, media nakręcają atmosferę strachu, a ze środowisk decyzyjno-naukowych płyną sprzeczne sygnały. Z jednej strony mówi się, żeby ograniczyć badania do osób objawowych, z drugiej – nadal wywiera się presję na robienie ich w jak największej ilości. Konia z rzędem temu, kto z tego chaosu wyciągnie potem konstruktywne wnioski…

Sezon grypowy połączony z nową falą pandemii COVID-19 oraz kłopoty wynikające z wprowadzenia jesiennej strategii walki z koronawirusem, a do tego lęk pacjentów przed wizytami w przychodni – wrzesień 2020 to w gabinetach POZ czas dużego stresu i trudnych wyzwań. Październik przynosi zmiany w wytycznych i chęć do wspólnego działania.

Dobry klimat po dużych nerwach

Jesienna strategia walki z COVID-19 ogłoszona przez nowego ministra zdrowia Adama Niedzielskiego wywołała prawdziwą burzę w środowisku lekarzy rodzinnych. A to dlatego, że ciężar walki z pandemią spoczął w dużym stopniu na poradniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Przynajmniej do momentu otrzymania przez pacjenta z podejrzeniem zakażenia koronawirusem wyniku testu. Wytyczne, które zakładały, że jeśli będzie on ujemny, pacjent pozostanie pod opieką lekarza rodzinnego, a jeśli dodatni – zajmie się nim szpital, budziły sporo zastrzeżeń, zarówno wśród lekarzy rodzinnych, jak i lekarzy zakaźników. Wystarczył miesiąc, by okazało się, że ministerialna strategia wymaga pilnych poprawek. Najważniejsze z nich przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia i specjalistów medycyny rodzinnej wypracowali na spotkaniu 1 października. Zaplanowali też prace nad kolejnymi zmianami.

Więcej…

O jesiennej strategii walki z koronawirusem z dr. n. med. Pawłem Wróblewskim, prezesem Dolnośląskiej Rady Lekarskiej i dyrektorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu, rozmawia Agata Grzelińska.

Lekarze rodzinni wiedzą, kogo powinni zbadać osobiście

Agata Grzelińska: Jak Pan ocenia nową strategię walki z koronawirusem?

Dr n. med. Paweł Wróblewski: Ta strategia, to efekt lepszego poznania wirusa SARS-CoV-2 i choroby, którą wywołuje. Już wiemy, że w Polsce przebieg pandemii nie jest zbyt burzliwy. Współczynnik reprodukcji wirusa, w zależności od regionu, nieznacznie przekracza 1, co oznacza, że wirus nie jest aż tak zaraźliwy, jak się tego obawiano. U blisko 90% osób wysyłanych przez sanepid na kwarantanny nie rozwija się choroba, były też przypadki, że nawet osoby mieszkające razem z chorymi nie uległy zakażeniu. Miażdżąca większość rozpoznawanych laboratoryjnie zakażeń jest bezobjawowa! Ponad półroczne doświadczenie pokazuje, że istotne znaczenie dla rozwoju choroby ma ilość zaaspirowanego wirusa, a więc stosowanie dystansu społecznego, maseczek, środków dezynfekcyjnych i skrócenie czasu kontaktu z ewentualnym chorym przynosi pozytywne efekty. Wszystko wskazuje na to, że zakaźna jest osoba objawowa, zaś istotna epidemiologicznie emisja wirusa rozpoczyna się około 2 dni przed wystąpieniem objawów i utrzymuje się do 3 dni po ich ustąpieniu.

Epidemia koronawirusa wywróciła cały świat do góry nogami. Ich świat szczególnie, bo przecież dzieci pod opieką hospicjum są szczególnie narażone na różnego rodzaju infekcje wirusowe. Na początku pojawił się lęk, stres i chaos informacyjny. Zarówno wśród rodzin pacjentów, jak i wśród lekarzy. Ale że są silni i wprawieni w boju, nie załamali rąk, tylko opracowali nowy plan działania i z jeszcze większą siłą ruszyli do walki z nowym wrogiem. O pracy w hospicjum dla dzieci w czasie COVID-19 pisze Robert Migdał.

Przez koronawirusa musieli zmienić prawie wszystko

Epidemia koronawirusa wywróciła cały świat do góry nogami. Ich świat szczególnie, bo przecież dzieci pod opieką hospicjum są szczególnie narażone na różnego rodzaju infekcje wirusowe. Na początku pojawił się lęk, stres i chaos informacyjny. Zarówno wśród rodzin pacjentów, jak i wśród lekarzy. Ale że są silni i wprawieni w boju, nie załamali rąk, tylko opracowali nowy plan działania i z jeszcze większą siłą ruszyli do walki z nowym wrogiem. O pracy w hospicjum dla dzieci w c

Program lekowy SMA: sukces dzięki pacjentom

Zastrzyk ratujący życie i wskrzeszający nadzieję przyjmuje już ponad 60. Dolnoślązaków chorych na rdzeniowy zanik mięśni. Dzięki udziałowi w ministerialnym programie lekowym SMA mają szansę na powstrzymanie nieuleczalnej do niedawna choroby, a niektórzy – na znaczną poprawę stanu zdrowia. – Ten program jest wielkim sukcesem przede wszystkim dorosłych pacjentów i rodziców dzieci na to cierpiących – podkreśla dr hab. Magdalena Koszewicz z Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

Rozmawia Agata Grzelińska

Zazwyczaj w starciu z wirusem SARS-CoV-2 młode organizmy radzą sobie znacznie lepiej niż dojrzałe. Nie znaczy to jednak, że są zupełnie bezpieczne. Naukowcy uważnie przyglądają się niewyjaśnionym do końca (nieraz odległym) powiązaniom infekcji wywołanej koronawirusem z chorobą Kawasaki u dzieci do 5. roku życia i zespołem wieloukładowej odpowiedzi zapalnej u trochę starszych i nastolatków.

Jak dzieci chorują na COVID-19?

Zakażenie koronawirusem u dzieci przebiega zwykle o wiele łagodniej niż u osób dorosłych – chorują one skąpoobjawowo lub bezobjawowo. Nie oznacza to, że chorują rzadziej, ale inaczej. Prawdopodobnie zakażają się równie często jak dorośli, jednak objawy są u nich mniej wyrażone. Mówiąc o małych pacjentach, trzeba podkreślić, że powyższe stwierdzenia nie dotyczą stu procent z nich.

Z dr hab. n. med. Barbarą Królak-Olejnik, prof. nadzw., specjalistą neonatologii rozmawia Aleksandra Szołtys

Cięcie cesarskie, czyli nie wszystko noworodkowi jedno

Cesarskie cięcie, pierwotnie wykonywane w celu ratowania życia matki i dziecka, dziś stało się odpowiedzią na lęk przed bólem, a poprzez swoją planowość – pozornym gwarantem przewidywalności i bezpieczeństwa. Nie dziwi więc, że obecnie jest to najczęściej wykonywana operacja na świecie. Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw europejskich kończących poród metodą operacyjną. W 1994 roku odsetek cięć cesarskich wynosił 13,8%, a na początku wieku wzrósł do 23,1%. Dwie dekady później liczba ta niemalże się podwoiła – w 2018 roku cięcia cesarskie stanowiły 44,7% wszystkich porodów w Polsce. Mimo że we wskazaniach rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne nie widnieje określenie CC „na życzenie”, nie sposób zaprzeczyć, że znaczny odsetek cięć wykonywany jest na prośbę matki. Najbardziej kontrowersyjnymi wskazaniami pozapołożniczymi są wskazania psychiatryczne, głównie lęk przed porodem. Tokofobia, jako wcześniej nieobserwowane zjawisko, staje się istotnym problemem wśród ciężarnych kobiet, głównie pierworódek. Zważywszy na zalecenia WHO odnośnie do cięć cesarskich (10-15%), sytuacja na polskich oddziałach położniczych wydaje się głęboko niepokojąca. O wpływie cięć cesarskich na noworodki opowiada dr hab. n. med. Barbara Królak-Olejnik, prof. nadzw., specjalista neonatolog.

Znaczenie kompetencji ekspresywnych trudno przecenić, gdy porada lekarska dotyczy dziecka. Sytuacja jest szczególna, ponieważ lekarz musi zadbać w tym samym czasie i o dziecko, i o jego opiekuna.

Lekarz, dziecko, opiekun. O czym warto pamiętać?

Żyjemy w dobie pandemii. Wynikający z zagrożenia i niepewności stres oraz uciążliwości dnia codziennego – maseczki, dystans społeczny, utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej, kolejki, ograniczenia finansowe – wpływają także na relacje pomiędzy pacjentami i lekarzami. Obie strony mają mniej cierpliwości, łatwiej ulegają emocjom, częściej dochodzi do nieporozumień czy wzajemnych pretensji. A przecież nawet w normalnych (nieepidemicznych) warunkach rozmowy z pacjentami często nie są łatwe. Ponieważ wpływ na nie ma nie tylko choroba i tzw. „proza życia”, ale także różnice pomiędzy stronami: osobowościowe, kulturowe i pokoleniowe. W niniejszym artykule znajdziecie informacje, jak radzić sobie z tymi ostatnimi, a więc jak umiejętnie i efektywnie rozmawiać z dziećmi i młodzieżą.

Przywilej terapeutyczny i autonomiczne prawo pacjenta do niewiedzy

Czy zawsze trzeba mówić całą prawdę?

Może bowiem dojść do tego, że pacjent wyrazi zgodę blankietową typu: „Zgadzam się na leczenie, które wskazuje lekarz X/Y”. W normalnym obrocie spraw taka treść zgody jest niewystarczająca, by nie rzec, że jest nic nie warta. Jeżeli jednak współistnieje z oświadczeniem o zrzeczeniu się jakiejkolwiek informacji, staje się ona wystarczająca i prawidłowa.

Jakże powszechne i bezdyskusyjne jest przekonanie lekarza o obowiązku poinformowania pacjenta o stanie jego zdrowia, rokowaniach, możliwościach terapeutycznych, a także możliwych następstwach wdrożonych terapii. Katalog koniecznych informacji uzupełniam zawsze o potrzebę wskazania możliwości niepowodzenia terapeutycznego. Myli się lekarz, który uważa, że jest to obowiązek bezwzględnie obowiązujący. Albowiem nie jest. Nasze prawo przewiduje wyjątki od tego obowiązku. Warto o nich wiedzieć. Może się bowiem okazać, że w kontakcie z jakimś pacjentem będzie można lub będzie trzeba z tej wiedzy skorzystać.

Nowoczesny sprzęt, dzięki któremu już po 20 minutach będzie wiadomo, czy pacjent jest zarażony wirusem SARS-CoV-2, otrzymał Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu. Urządzenie już niedługo będzie służyło do diagnostyki pacjentów w tzw. stanach nagłych, trafiających na Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Test na COVID-19 w 20 minut

Szpital pozyskał System Cobas Liat firmy Roch dzięki wsparciu Fundacji Wspólnota Pokoleń oraz Fundacji PGNiG. Urządzenie, które kosztowało 54 tys. zł, pozwala przeprowadzić szybką ocenę stanu zdrowia chorego nie tylko pod kątem choroby COVID-19, ale także grypy typu A i B oraz RSV – wirusa, który jest główną przyczyną chorób układu oddechowego u dzieci.

Z dr Bogną Bartosz,
kierownikiem studiów podyplomowych z psychogerontologii w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego rozmawia Magdalena Orlicz-Benedycka

Odnaleźć siebie w starości

Jak nie dać się „ciemnej stronie” starości? Obcować z nią od urodzenia, bo przecież od pierwszego dnia życia zaczynamy się starzeć. Z danych statystycznych Eurostatu wynika, że 67% Polaków boi się życia na emeryturze. Jesteśmy pod tym względem na 1. miejscu w Europie. – Dlatego powinien powstać, na kształt przygotowania do życia w rodzinie, program „uczenia się dobrej starości”. Na uniwersytetach w USA istnieją od ponad 40 lat rozmaite ageing studies, powołano Narodowy Instytut Starzenia się (National Institute of Aging). A wszystko po to, by zyskać wiedzę, jak zachować sprawność i radość życia w podeszłym wieku. O tym wiedzieć trzeba nawet wtedy, gdy ma się kilkanaście lat, a na pewno po przekroczeniu 20 r.ż. Jeśli te tematy zostaną oswojone wcześniej, staną się naturalnym elementem naszego życia – mówi dr Bogna Bartosz, psycholog, kierownik studiów podyplomowych z Psychogerontologii w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, z którą rozmawiam o zrozumieniu jesieni życia i przygotowaniu się do niej.

14 sierpnia 2020 r. zostało opublikowane w Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

19 sierpnia 2020 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, opublikowane w Dz. U. z 2020 r., poz. 1404.

25 sierpnia 2020 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie programu pilotażowego opieki nad świadczeniobiorcą w ramach sieci onkologicznej, opublikowane w Dz. U. z 2020 r., poz. 1433.

Pandemia SARS-CoV-2 odmieniła oblicze wielu aspektów naszego codziennego życia, aktywności zawodowej i publicznej. Wirtualne prezydia i rady – zarówno na szczeblu lokalnym, jak i krajowym, zdominowały formy działalności samorządowej, choć mam nadzieję, że nie na stałe. Lipcowo-sierpniowy numer „Medium” to także w pewnym sensie owoc obecnej sytuacji. Macie okazję zapoznać się w nim z tradycyjnymi, rocznymi sprawozdaniami z naszej działalności za rok 2019. Realizując uchwały Naczelnej Rady Lekarskiej, zdecydowaliśmy się na podjęcie próby przeprowadzenia zjazdu budżetowego w formie wirtualnej, bo mimo zniesienia niektórych ograniczeń związanych z pandemią, nie było możliwości przeprowadzenia naszego corocznego spotkania w sposób tradycyjny: liczba dolnośląskich delegatów na zjazd okręgowy znacznie przekracza dopuszczalną liczbę osób mogących uczestniczyć w zgromadzeniu. Zachęcam do zapoznania się ze sprawozdaniami.