Amplifikacja efektów smogu - choroby zależne od wieloczynnikowego stresu środowiskowego
Choroby zależne od wieloczynnikowego stresu środowiskowego – nie tylko smog
W środowisku naturalnym człowieka znajduje się wiele czynników, nienależących do środków chemicznych, ale działających stresowo na podatny organizm i wywołujących zespoły chorobowe psychosomatyczne. Często również obserwuje się współwystępowanie i współdziałanie stresogennych czynników środowiskowych z chemicznymi i fizycznymi składnikami smogu, działających amplifikująco na niekorzystne zmiany obserwowane w organizmie w takich sytuacjach. Skażenie środowiska może, oprócz ekstremalnego działania czynników smogu, albo środowiskowego stresu chemicznego, wywołać niealergiczne, nietoksyczne reakcje nadwrażliwości u osób predysponowanych. Liczne objawy wegetatywne i somatyczne oraz zmiany wielonarządowe charakterystyczne dla zespołu nadwrażliwości zależnego od środków chemicznych – MCS (multiple chemical sensitivity) występują w podobnym, lub bardziej nasilonym zakresie w grupie innych schorzeń, zależnych od skażenia środowiskowego to jest IEI (Idiopathic environmental intolerance) lub SRI (sensitivity-related illnesses), wśród których wymienia się fibromialgię, zespól przewlekłego zmęczenia, zespół amalgamatowy, zespół chorego budynku, zespół nadwrażliwości na pole elektro-magnetyczne, zespół wywołany stresem wojennym, a nawet zespół jelita nadwrażliwego (Rys. 1). Objawy wymienionych powyżej zespołów psychosomatycznych stanowią duże wyzwanie dla każdego klinicysty, zwłaszcza takiego jak lekarz rodzinny, lekarz pierwszego kontaktu, internista, psychiatra, alergolog na którym ciąży obowiązek holistycznej opieki nad tą grupą pacjentów.
Październik, jak na pierwszy miesiąc powrotu do wytężonej pracy po okresie letniej kanikuły przystało, zdominowały inauguracje uniwersyteckie i jubileusze.
Ostatnim akcentem wakacyjnym była druga edycja Biegu Uniwersytetu Medycznego, zorganizowana przez kol. Tomasza Zatońskiego i kol. Katarzynę Zatońską z jeszcze większym rozmachem niż w roku ubiegłym. 1 października, w słoneczną sobotę, tłum biegaczy zapełnił przestrzenie wokół Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego przy ulicy Borowskiej. Emocji i zabawy było bez liku; tak, jak i w poprzednim roku najszybsi lekarze otrzymali nagrody ufundowane przez Dolnośląską Radę Lekarską.
W Polsce jesteśmy w tej dobrej sytuacji, że procedury transplantacyjne (i co równie ważne – leczenie i opieka potransplantacyjna) są dla biorców bezpłatne. Teoretycznie przeszczepianie nie jest limitowane, ale w praktyce stanowi część kontraktu całego szpitala.
Aleksandra Solarewicz: Panie Profesorze, co można dzisiaj uznać za największy cud transplantologiczny na Dolnym Śląsku?
Prof. Dariusz Patrzałek: Transplantologia jest dziedziną medycyny stosowanej. Wymaga – tak jak inne dziedziny: wiedzy, doświadczenia, motywacji, organizacji oraz odpowiedniego finansowania. Nie ma w niej miejsca na cuda. Wszystko zależy od ludzi i ciężkiej pracy. Nieprzewidywalne zdarzenia miały jednak miejsce. Przytoczę trzy. Pierwszym był wykonany we Wrocławiu w 1965 roku pierwszy w Polsce przeszczep nerki. Drugim, okres pierwszych 5 lat XXI wieku, gdy Dolny Śląsk wraz z Opolszczyzną były niekwestionowanym liderem w pozyskiwaniu narządów w Polsce, a Klinika Chirurgii Naczyniowej wrocławskiej AM – czołowym krajowym ośrodkiem przeszczepiania nerek (maksymalnie 150 przeszczepień nerek w ciągu roku – obecnie około 60). Co ciekawe, we wstępnej fazie programu transplantacji nerek w tej klinice jeden z szacownych starszych kolegów wyraził pogląd: „Kaktus mi na ręce wyrośnie, jak w tej klinice będzie się przeszczepiać nerki”. Nie wyrósł do dziś. Trzecim niezwykłym wydarzeniem było powstanie i piękny rozwój programu przeszczepiania kończyny górnej w Trzebnicy. To także nie był cud, ale owoc wielu lat pracy lekarzy i pielęgniarek zespołu kierowanego przez prof. Jerzego Jabłeckiego, ucznia prof. Ryszarda Kociemby.
Każdy przeszczep organu ma swoje źródłow decyzji o wielkiej wartości etycznej. Szlachetność takiego gestu polega na tym, że jest on prawdziwym aktem miłosierdzia dla drugiego człowieka.
św. Jan Paweł II
Przeszczepianie komórek, tkanek, narządów powszechnie określane jest mianem transplantacji. Transplantacje narządów są współcześnie coraz powszechniejszą metodą leczenia, która przedłuża oraz ratuje życie coraz większej liczbie pacjentów. Problematyka transplantacji dotyka wielu dziedzin nauki począwszy od medycyny, bioetyki, religii, a także prawa. Obecnie dopuszczalność transplantacji w aspekcie etycznym i religijnym nie wzbudza już zasadniczo większych kontrowersji, szczególnie w zakresie przeszczepów od nieżyjących dawców. Przykładowo, mający fundamentalne znaczenie dla katolickiej nauki społecznej Katechizm Kościoła Katolickiego stanowi, że przeszczep narządów zgodny jest z prawem moralnym, jeśli fizyczne i psychiczne niebezpieczeństwa, jakie ponosi dawca, są proporcjonalne do pożądanego dobra biorcy. Oddawanie narządów po śmierci jest czynem szlachetnym i godnym pochwały; należy do niego zachęcać, ponieważ jest przejawem wielkodusznej solidarności. Moralnie nie do przyjęcia jest pobranie narządów, jeśli dawca lub jego bliscy, mający do tego prawo, nie udzielają na to wyraźnej zgody. Jest rzeczą moralnie niedopuszczalną bezpośrednie powodowanie trwałego kalectwa lub śmierci jednej istoty ludzkiej, nawet gdyby to miało przedłużyć życie innych osób (2 296 KKK). Z jednej strony Kościół zachęca do dobrowolnego dawstwa narządów, z drugiej natomiast zwraca uwagę na etyczne aspekty dawstwa, podkreślając obowiązek ochrony życia i godności zarówno dawcy, jak i biorcy.
Wokół pobierania narządów ze zwłok, jak również wokół stanu śmierci pnia mózgu, krąży wiele przesądów i lęków. Dlatego wypowiedzi niechętne transplantologii mogą je wzmacniać. Trudno jednak jednoznacznie orzec, tym bardziej dowieść, czy kontrowersyjne opinie, a nawet te fałszywe, odnoszące się do przeszczepiania narządów od zmarłych dawców, mają jakikolwiek wpływ na postawy społeczne, czy raczej są one wyrazem tych postaw.
Z prof. dr. hab. inż. Tadeuszem Trziszką, rektorem Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, prof. dr. hab. n. med. Andrzejem Szubą, kierownikiem Kliniki Chorób Wewnętrznych 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego, prof. dr. hab. n. med. Szymonem Draganem, kierownikiem Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu USK we Wrocławiu oraz prof. dr. hab. Andrzejem Rokitą, rektorem Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu rozmawia Magdalena Orlicz-Benedycka.
Nowatorski projekt w opracowaniu merytorycznym rektora Uniwersytetu Przyrodniczego prof. Tadeusza Trziszki, według koncepcji formalnej i organizacyjnej mgr. inż. Ireneusza Ratuszniaka to współpraca trzech wyższych uczelni w obszarze nauki, biznesu i profilaktyki zdrowia. Produkcja żywności nowej generacji przeciw chorobom cywilizacyjnym, wykorzystanie zasobów naturalnych i zdrowych produktów regionu, rozwój nowych technologii, a przede wszystkim profilaktyka zdrowia to atuty programu Zielona Dolina Żywności i Zdrowia, wpisującego się w Strategię Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do roku 2020 i tzw. plan Morawieckiego. Program może stać się wzorem dla innych części kraju, a nawet Europy. Bardzo ważną rolę odegra w nim współpraca UP z Uniwersytetem Medycznym im. Piastów Śląskich i Akademią Wychowania Fizycznego.
LEKARZ ASERTYWNY, czyli jak skutecznie wyrażać oczekiwania i opinie oraz wyznaczać granice, pozostając w zgodzie ze sobą i innymi
Cz. 1. POSTAWA ASERTYWNA
Bądź asertywny, tylko asertywni radzą sobie w życiu, asertywności powinniśmy się uczyć. W ostatnich latach takie opinie i wypowiedzi słychać bardzo często. Ludzie pytani o to, czym jest asertywność, najczęściej odpowiadają: jest to umiejętność mówienia „nie”, niektórzy dodają jeszcze: to umiejętność wyrażania własnych oczekiwań. Bywają i tacy, którzy utożsamiają asertywność z określonym typem zachowania. Na miano osoby asertywnej zasługuje ich zdaniem człowiek wpychający się gdzieś bez kolejki lub niedający innym dojść do głosu. Czym zatem jest asertywność? Zanim odpowiemy na to pytanie, przyjrzyjmy się jednemu dniowi z życia pani dr Magdy.
