Trendy 2020 w cyfryzacji polskiej medycyny. Kilka pytań do CSIOZ

Magdalena Janiszewska: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia realizuje i wdraża, pod nadzorem Ministerstwa Zdrowia, projekt „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych” (P1). Jaki jest obecny stan zaawansowania projektu współfinansowanego przez fundusze europejskie, osiągnięte dotąd efekty w projekcie P1 to? Jakie koszty wiążą się z jego realizacją?

Marta Błędowska, kierownik projektu z Wydziału Rozwoju Systemów Teleinformatycznych CSIOZ: W ramach realizacji projektu Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1) – Faza 2 zrealizowano dwa kluczowe etapy zakończone wdrożeniem e-recepty oraz e-skierowania. Kolejne placówki podłączają się do systemu e-zdrowie (P1), co potwierdza rosnąca liczba wystawianych e-recept, których w ostatnie dni robocze listopada wystawia się blisko 900 tys. dziennie. Wraz z uruchomieniem wspomnianych już funkcjonalności udostępniono również:

Internetowe Konto Pacjenta (IKP) (bezpłatna aplikacja Ministerstwa Zdrowia dostępna pod adresem: pacjent.gov.pl), które pozwala m.in. na dostęp do: recept, recept elektronicznych, informacji o wykupionych lekach, dawkowaniu leków, podsumowania kosztów wykupionych leków refundowanych przez NFZ, kierowań elektronicznych do zrealizowania oraz realizowanych, umówionych wizyt w ramach NFZ, historii wizyt refundowanych od 2008 r., kont IKP dzieci (do 18 r.ż.) oraz innych osób, które przyznały uprawnienia do swojego konta, zarządzania dostępem do danych medycznych, definiowania kanałów powiadomień (email/sms) o wystawionych receptach lub skierowaniach.
Ponadto: treści o charakterze informacyjno-edukacyjnym dostępne w serwisie pacjent.gov.pl jeszcze przed zalogowanie na Internetowe Konto Pacjenta, serwis informacyjny związany z usługami e-zdrowia dla podmiotów leczniczych, aptek i dostawców oprogramowania (dostępny pod adresem ezdrowie.gov.pl), bezpłatną aplikację usługodawców i aptek umożlwiającą pracownikom medycznym realizacje zadań wynikających z wdrożenia systemu e-zdrowia (P1) (dostępny pod adresem gabinet.gov.pl), która pozwala m.in. na: wystawienie e-recepty,wystawienie i realizację e-skierowań.

Obecnie realizujemy trzeci etap, związany z wdrożeniem usług elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM), który powinien zakończyć się w II kwartale przyszłego roku. W ramach tych usług system centralny będzie zapisywał informacje o postawionych rozpoznaniach i wykonanych procedurach medycznych we wszystkich placówkach medycznych (niezależnie od źródła finansowania) oraz informacje o powstałej podczas zdarzenia elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM). Dzięki gromadzeniu tych informacji oraz mechanizmowi zgód pacjenta (pacjent zarządza dostępem do EDM z poziomu Internetowego Konta Pacjenta) system e-zdrowie (P1) umożliwi i będzie wspierał wymianę elektronicznej dokumentacji medycznej pomiędzy placówkami oraz pacjentem.

Na realizację projektu wydano dotychczas 116,6 mln złotych (wydatki poniesione do III kwartału 2019) ze 172 mln przewidzianych do wydatkowania do 2020 r.

M.J.: Plany MZ na 2019 rok były bardzo ambitne: druga faza wdrażania e-recept, początek wprowadzania e-skierowań, skokowe rozpowszechnienie Internetowego Konta Pacjenta (IKP), stworzenie uniwersalnej aplikacji dla lekarzy, wymiana elektronicznej dokumentacji medycznej. Te cztery kluczowe tematy zdominują też 2020 rok? Jakie działania zostaną podjęte w ramach stabilizacji systemu?

M.B. (CSIOZ): Od 8 stycznia 2020 r. przypada obowiązek wystawiania e-recept. Ministerstwo Zdrowia podjęło szereg działań m.in. zapewnienie środków na pozyskanie oprogramowania umożliwiającego wystawianie e-recept oraz zakup sprzętu komputerowego, a przede wszystkim prowadziło stałą, opartą na dialogu współpracę ze środowiskiem medycznym – wszystko to przynosi efekt w postaci rosnącej liczby e-recept (aktualnie ponad 34 mln) i wystawiających je placówek medycznych oraz lekarzy i pielęgniarek. Zakładamy, że początek 2020 roku będzie zdominowany przez e-receptę. Kolejne miesiące 2020 r. powinny już upływać pod znakiem e-skierowania, którego obowiązek wystawiania przypada od 8 stycznia 2021.

W 2020 r. realizować będziemy również pilotaż elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) oraz rozpoczniemy wdrażanie tej usługi w całej Polsce. Korzyści z wdrażanych e-usług będą odczuwalne wtedy, gdy równolegle nastąpi popularyzacja Internetowego Konta Pacjenta wśród obywateli, dlatego rozwój tej aplikacji oraz jej promocja są nieodłącznym elementem działań komunikacyjnych prowadzonych obecnie. Działania te, w tym kampania edukacyjna w mediach o zasięgu masowym takich jak radio i telewizja będą kontynuowane również w przyszłym roku.

Dodatkowo, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom środowisk medycznych, od kilkunastu miesięcy prowadzone są intensywne działania edukacyjne. Na terenie całej Polski organizowane są spotkania, podczas których specjaliści Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia m.in. instruują, w jaki sposób przebiega proces wystawiania e-recept. Również w roku 2020 kontynuowane będą działania edukacyjne, które stanowić będą rozszerzenie dotychczas prowadzonych spotkań. W tym celu w październiku br. w ramach Akademii CSIOZ uruchomiono projekt „Poprawa jakości świadczonych usług medycznych poprzez zapoznanie i przeszkolenie pracowników podmiotów leczniczych z podstawowymi terminami i procesami związanymi z wystawianiem, prowadzeniem i wymianą Elektronicznej Dokumentacji Medycznej”, którego celem jest przede wszystkim wzrost poziomu kompetencji po stronie pracowników podmiotów leczniczych w zakresie wykorzystania udostępnionych sukcesywnie centralnych e-usług (m.in. e-recepty czy e-skierowania oraz tworzenia i wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej). W ramach projektu w latach 2019-2021 zaplanowano organizację na terenie całego kraju 330 szkoleń dla pracowników POZ oraz 660 dla szpitali. Wszystkie informacje dotyczące szkoleń znajdują się pod adresem https://csioz.gov.pl/akademia-csioz/szkolenia-z-edm/

M.J.: Czy planujecie uruchomienie kolejnych usług publicznych w ramach projektu P1?

M.B. (CSIOZ): Poza wskazanymi już głównymi e-usługami (e-recepta, e-skierowanie, elektroniczna dokumentacja medyczna) planujemy również: zapewnić na Internetowym Koncie Pacjenta dostęp do zwolnień lekarskich; zapewnić możliwość wystawiania deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (POZ); umożliwić wystawianie e-recept i skierowań / e-skierowań przez asystentów medycznych; wysyłać powiadomienia do pacjentów o wykupieniu przez nich leków, które zostały wycofane lub wstrzymane w obrocie; wdrożenie patient summary; umożliwić obsługę recept transgranicznych.

M.J.: E-zdrowie: najważniejsze trendy w sektorze usług zdrowotnych w 2020 roku to…

M.B. (CSIOZ): W szerszym kontekście, wśród najważniejszych trendów należy wyróżnić: telemedycynę – takie e-usługi w ochronie zdrowia jak e-recepta, e-skierowanie, elektroniczna dokumentacja medyczna czy eZLA stają się fundamentem dla rozwoju telemedycyna; uczenie maszynowe – tworzenie i wykorzystanie automatycznych systemów potrafiących doskonalić się przy pomocy zgromadzonego doświadczenia – zebranych danych; wearables (IoT), czyli Internet Rzeczy. Koncepcja, zgodnie z którą m.in. smart – przedmioty czy czujniki komunikują się ze sobą, gromadzą, przetwarzają lub wymieniają zebrane dane. W ochronie zdrowia przykładem mogą być opaski monitorujące funkcje życiowe, które np. w Polsce otrzymują osoby starsze. Dzięki nim monitorowany jest stan zdrowia ich posiadaczy. Opaski te pozwalają także na wezwanie pomocy w sytuacjach krytycznych.; chatbot (NLP) – wykorzystywanie w zakresie usług medycznych programów komputerowych, których zadaniem jest prowadzenie konwersacji przy użyciu języka naturalnego bądź interfejsu tekstowego. Zabieg ten ma na celu stworzenie u rozmówcy wrażenia rozmowy z żywym człowiekiem.

W węższym kontekście, odnoszącym się ściśle do zaplanowanych i konsekwentnie wdrażanych przez CSIOZ rozwiązań, rok 2020 będzie oznaczał kontynuację realizacji strategicznych dla obszaru zdrowia projektów w tym przede wszystkim: kontynuację prac związanych z rozwojem usług e-zdrowia w Polsce. Oprócz e-recepty, pracami nad e-skierowaniem i Elektroniczną Dokumentacją Medyczną EDM będą to kolejne projekty systemów umożliwiających wymianę danych pomiędzy podmiotami na poziomie centralnym (info poniżej). CSIOZ udostępnił w 2019 roku nową platformę rejestrów medycznych PR2.0., cechującą się wzrostem wydajności systemu i nowymi funkcjonalnościami. Zmiany te wydatnie wpłyną na jakość i komfort pracy jej użytkowników. Pierwszym przepisanym na nową platformę rejestrem jest Rejestr Aptek. W 2020 roku prowadzone będą prace nad udostępnieniem kolejnych rejestrów. We współpracy z Poltransplantem, ale również pozostałymi instytucjonalnymi uczestnikami obszaru transplantacji w Polsce, CSIOZ będzie w 2020 roku kontynuował prace nad nowym cyfrowym systemem obsługi działań związanych z transplantacjami. Będzie on zawierał informacje dotyczące dawców oraz biorców narządów tkanek i komórek krwiotwórczych z Polski i z zagranicy. 2020 rok to dla CSIOZ okres kontynuacji i intensywnych prac związanych z realizacją projektu e-Krew. Obejmuje on budowę systemu informatycznego odpowiadającego na potrzeby centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa oraz instytucji nadzorujących system publicznej służby krwi: Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Centrum Krwi, Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, a także dawców i kandydatów na dawców.