Co nowego w… medycynie

►NOWATORSKI TOMOGRAF Z POLSKI

Zespół polskich naukowców chce zbudować tomograf komputerowy umożliwiający obrazowanie całego ciała pacjenta. Taki sam efekt za pomocą konwencjonalnych tomografów można byłoby uzyskać, wykonując nawet piętnaście zdjęć.

W prace nad projektem, znanym pod nazwą „Jagielloński PET”, zaangażowana jest grupa naukowców z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W założeniu tomograf zaprojektowany przez krakowskich uczonych będzie wskazywał niezauważalne we wczesnym stadium ogniska chorobowe (np. komórki nowotworowe), a także obrazował procesy zachodzące w narządach, np. drogę przerzutów nowotworu. Jego konstruktorzy podkreślają uniwersalne zastosowanie swojego wynalazku w wielu dziedzinach medycyny, m.in. do określania stanu kardiologicznego pacjenta czy jako pomoc w wyborze leków. Urządzenie ma również wykonywać biopsje wraz z oceną tkanek pobranych z chorego miejsca.

Naukowcy pod kierunkiem prof. Pawła Moskala czekają na przyznanie grantu na projekt z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Źródło: Nauka w Polsce, 2020

►MENOPAUZA: MNIEJ SEKSU TO WCZEŚNIEJSZE PRZEKWITANIE

U kobiet, które rzadziej uprawiają seks, wcześniej występuje menopauza – wynika z badania przeprowadzonego w grupie prawie trzech tysięcy kobiet przez brytyjskich naukowców z Kolegium Uniwersyteckiego w Londynie.

W pracy opublikowanej na łamach „Royal Society Open Science” naukowcy dowiedli, że kobiety podejmujące aktywność seksualną – w formie stosunku płciowego, seksu oralnego, pieszczot lub masturbacji – co najmniej raz w tygodniu/miesiącu przekwitają później w porównaniu do kobiet uprawiających seks rzadziej niż raz w miesiącu.

– Wyniki naszego badania sugerują, że jeśli kobieta nie uprawia seksu i nie ma szansy na zajście w ciążę, to jej ciało wybiera brak inwestycji w bezcelową owulację. Biologicznie może być to coś w rodzaju energetycznej wymiany pomiędzy poświęcaniem energii na owulację a inwestowaniem jej gdzie indziej, np. w aktywną opiekę nad wnukami.

Pomysł, że kobieta staje się bezpłodna, by poświęcić więcej czasu rodzinie, znany jest jako hipoteza babci, według której pierwotnie menopauza wyewoluowała u ludzi, by zmniejszyć konflikt reprodukcyjny pomiędzy różnymi pokoleniami kobiet i pozwolić im na zwiększenie dostosowania łącznego (tj. całościowej adaptacji danego osobnika i jego krewnych) przez inwestycję we wnuki – tłumaczy doktorantka Megan Arnot, główna autorka badania.

Źródło: Royal Society Open Science, 2020

►POSTĘP W PRZESZCZEPACH WĄTROBY

Szwajcarscy naukowcy opracowali urządzenie, które utrzymuje przy życiu i regeneruje wątrobę przez siedem dni. Do tej pory było to możliwe zaledwie przez kilka godzin. Tak znaczące wydłużenie czasu ochrony narządu przeznaczonego do transplantacji umożliwi jego znacznie dłuższe przechowywanie w oczekiwaniu na potencjalnego biorcę.

Specjaliści z Zurychu dzięki opracowanej przez siebie technologii zdołali zregenerować sześć z dziesięciu ludzkich wątrób odrzuconych przez wszystkie centra transplantacyjne w Europie – w ciągu tygodnia narządy odzyskały swoje funkcje i mają zostać wszczepione pacjentom. – Sukces tego unikalnego systemu perfuzyjnego, opracowanego w ciągu czterech lat przez grupę chirurgów, biologów i inżynierów, otwiera drogę do nowych zastosowań urządzenia w transplantologii i onkologii oraz pomocy pacjentom, dla których brakowało narządów – podkreśla prof. Pierre-Alain Clavien ze Szpitala Uniwersyteckiego w Zurychu, jeden z autorów pracy opublikowanej na łamach czasopisma „Nature Biotechnology”.

Źródło: Nature Biotechnology, 2020

►BĘDZIE SZCZEPIONKA NA CHOROBĘ ALZHEIMERA?

Jak donosi czasopismo „Alzheimer’s Research and Therapy” już niedługo do badań klinicznych może trafić szczepionka przeciwko chorobie Alzheimera. Jak dotychczas udało się wykazać, badana substancja skutecznie usuwa z mózgu patologiczne białka sprzyjające rozwojowi choroby.

Badacze w swojej pracy opisali doświadczenia na myszach z mózgami, w których znajdowały się złogi białka tau i beta-amyloidu prowadzące do rozwoju choroby Alzheimera. Tak „przygotowanym” gryzoniom autorzy badania zaaplikowali eksperymentalne szczepionki składające się m.in. z substancji (tzw. adjuwantu) opracowanej przez australijski zespół naukowców.

Naukowcy liczą na rozpoczęcie badań z udziałem ludzi nawet w ciągu dwóch lat. – Staramy się opracować niezbędne podstawy i pokonać znane dotąd przeszkody, aby opracować terapię spowalniającą akumulację cząsteczek tau i beta-amyloidu oraz postępy choroby u rosnącej liczby pacjentów na całym świecie – mówi jeden z autorów badania prof. Nikolai Petrovsky.

Źródło: Alzheimer’s Research and Therapy, 2020

►KOSMICZNY SUKCES TELEMEDYCYNY

Za pomocą telemedycyny udało się wdrożyć leczenie członka załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, u którego stwierdzono zakrzep w żyle szyjnej. Prowadzona z Ziemi terapia skutecznie zniwelowała związane z tym zagrożenie.

To pierwszy przypadek zakrzepu zauważonego na orbicie, nie było więc ustalonej procedury leczenia choroby w warunkach mikrograwitacji. – Zwykle protokół terapii pacjenta z DVT (ang. deep vein trombosis – zakrzepica żył głębokich) rozpoczynałby się od podawania leków przeciwzakrzepowych przez przynajmniej trzy miesiące, aby zapobiec powiększeniu się zakrzepu i zmniejszyć szkody, gdyby przesunął się w inne miejsce ciała, np. do płuc. Przy podawaniu leków przeciwzakrzepowych pojawia się jednak ryzyko. W przypadku urazu może dojść do wewnętrznego krwotoku, który trudno jest zatrzymać. W każdym z przypadków konieczna mogłaby być natychmiastowa interwencja medyczna. Ponieważ w kosmosie nie ma oddziału ratunkowego, musieliśmy dokładnie rozważyć wszystkie opcje – wyjaśnia prof. Stephana Molla z UNC School of Medicine, którego NASA poprosiła o telekonsultację astronauty.

Eksperci zdecydowali, że najlepszą opcją będą – mimo zagrożeń – leki przeciwzakrzepowe – przez 40 dni podawano astronaucie enoksaparynę w zastrzykach, po czym lek zastąpiono doustnie przyjmowanym apiksabanem. W trakcie trwającego ponad dziewięćdziesiąt dni leczenia astronauta – przy wsparciu radiologów z Ziemi – regularnie wykonywał badanie USG szyi. Kontaktował się także z prof. Mollem za pośrednictwem poczty elektronicznej i przez telefon. Cztery dni przed powrotem na Ziemię terapię przerwano z uwagi na ryzyko potencjalnych urazów i krwawienia w czasie powrotu z orbity. Załoga wylądowała jednak bezpiecznie, a zakrzep nie wywoływał u astronauty żadnych objawów.

Źródło: UNC Health Care, 2020

Opracował Mariusz Kielar